Samenwerking als voorwaarde

In polder Rijnenburg bij Utrecht bijvoorbeeld, staat de discussie op scherp. Daar waar de ene partij huizen wil bouwen in het open landschap om te voorzien in de woningnood van de regio, wil de andere partij dat dit landschap onbebouwd blijft en wordt benut voor het opwekken van duurzame energie met windmolens en zonnepanelen. 

In de basis gaat dit meningverschil natuurlijk over het gebruik van de schaarse ruimte in en rondom de stad. Maar vanwege grote en tegenstrijdige belangen is het echter steeds lastiger om heldere gebiedskeuzes te maken en tot een constructieve samenwerking te komen.

Samenwerken is nooit eenvoudig als er sprake is van verschillende meningen en wensen, maar inmiddels kunnen we niet meer zonder werkende coalities van mondige mensen als we gezonde ruimtelijke transities willen. Burgers zijn meer dan ooit betrokken bij de inrichting van hun leefomgeving, het Rijk heeft al even geleden een handvol taken afgestoten naar lagere overheden en dus is het meer dan ooit nodig dat we partijen, belangen en kennis met elkaar verbinden en integrale visies voor gebieden maken.

Dit betekent dat er bij gebiedsopgaven moet worden gezocht naar de meest effectieve samenwerking tussen overheid, markt en samenleving, we het beste bottom-up en top-down kunnen werken en altijd bestuurlijk dienen te schakelen. 

Langzamerhand slagen we hier steeds beter in en zoeken we naar gedeelde belangen om in gezamenlijkheid te kunnen optrekken. We zorgen er steeds meer voor dat we stakeholders onderdeel laten uitmaken van een proces en ideeënontwikkeling. En we richten ons als het goed is op de inhoud en het DNA van een gebied, want pas dan kunnen de juiste vragen worden gesteld en relevante oplossingen voor opgaven worden gevonden. 

In zo’n proces is het zinvol als er ontwerpers aan tafel zitten, die opgaven weten te koppelen en ruimtelijke effecten weten te visualiseren. En is het prachtig als stakeholders zich uiteindelijk gezamenlijk sterk gaan maken voor de ontwikkeling van een gebied en daarbij elkaar ook aanspreken op elkanders verantwoordelijkheden.

Het is een complex proces en verre van makkelijk. Daarom zijn er tal van partijen als het O-team, het College van Rijksadviseurs en de Eo Wijersstichting die trachten goede voorbeelden van hoe je dit doet te realiseren en daarmee het integrale denken en werken in gebieden te voeden en te stimuleren. 

Vaak zetten zij daarbij nadrukkelijk in op het aantrekken van ontwerptalent en het verbinden van interdisciplinaire teams met opgaven en mensen in het gebied. Op een open planproces met ateliers, waarbij informatie en kennis wordt gedeeld en veel partijen betrokken zijn.  

En op bestuurlijke aansluiting en verbinding van kennispartners.

Dit is nodig omdat we zitten te springen om innovatieve oplossingen voor onze steden en landschappen die geïmplementeerd worden. Recent zagen we maar weer bij het Nationaal Kennisatelier Verrukkelijk Landschap van de Eo Wijersstichting hoe lastig het bijvoorbeeld nog is om aanjagers – zoals bijvoorbeeld een grondbank, fonds of hub - te benoemen om een ontwikkeling op gang te brengen. Of om ontwerp te verbinden met financiële, organisatorische en instrumentele aspecten (beleid) om tot uitvoering te komen. Een goed idee is een, maar vervolgens komt het op nog veel meer aan en hebben we elkaar nodig.

Er is dus nog veel te leren, zeker ook voor ontwerpers. Ook blijft het de kunst om talent, kennis, creativiteit en ideeën bij elkaar brengen in een goed plan. Een plan dat herkend wordt door de omgeving, vervolgens omarmd wordt en uiteindelijk tot een concreet resultaat leidt dat we kunnen bewonderen.  

Gezonde en bereikbare steden en verrukkelijke landschappen maak je samen.